10.4. 变量变换法#

10.4.1. 二维情况#

设二维随机变量 \((X,Y)\) 的联合密度函数为 \(p(x,y)\) ,如果函数

\[\begin{split}\left\{\begin{aligned} &u=g_{1}(x, y) \\ &v=g_{2}(x, y) \end{aligned}\right.\end{split}\]

有连续偏导数,且存在唯一的反函数

\[\begin{split}\left\{\begin{aligned} x=x(u, v) \\ y=y(u, v) \end{aligned}\right.\end{split}\]

其变换的雅克比行列式

\[\begin{split}J=\frac{\partial(x, y)}{\partial(u, v)}=\left|\begin{array}{ll} \frac{\partial x}{\partial u} & \frac{\partial x}{\partial v} \\ \frac{\partial y}{\partial u} & \frac{\partial y}{\partial v} \end{array}\right|=\left(\frac{\partial(u, v)}{\partial(x, y)}\right)^{-1}=\left|\begin{array}{ll} \frac{\partial u}{\partial x} & \frac{\partial u}{\partial y} \\ \frac{\partial v}{\partial x} & \frac{\partial v}{\partial y} \end{array}\right|^{-1} \neq 0\end{split}\]

\[\begin{split}\left\{\begin{array}{l} U=g_{1}(X, Y) \\ V=g_{2}(X, Y) \end{array}\right.\end{split}\]

\((U,V)'\) 的联合密度函数为

\[p(u, v)=p(x(u, v), y(u, v)) \cdot|J|.\]

Remark

这个方法实际上就是二重积分的变量变换法。

Example 10.8

设随机变量 \(X\)\(Y\) 独立同分布,都服从正态分布 \(N(\mu,\sigma^2)\) 。记

\[\begin{split} \left\{\begin{aligned} & U = X+Y\\ & V = X-Y \end{aligned} \right. \end{split}\]

试求 \((U,V)'\) 的联合密度函数,且问 \(U\)\(Y\) 是否独立?

Solution

因为

\[\begin{split} \left\{\begin{aligned} & u = x + y,\\ & v = x - y \end{aligned} \right. \end{split}\]

的反函数为

\[\begin{split} \left\{\begin{aligned} & x = \frac{u+v}{2},\\ & y = \frac{u-v}{2}, \end{aligned} \right. \end{split}\]

\[\begin{split} J = \left|\begin{matrix} \frac{\partial x}{\partial u} & \frac{\partial x}{\partial v}\\ \frac{\partial y}{\partial u} & \frac{\partial y}{\partial v}\\ \end{matrix} \right|= \left|\begin{matrix} \frac{1}{2} & \frac{1}{2}\\ \frac{1}{2} & -\frac{1}{2}\\ \end{matrix} \right| = -\frac{1}{2}. \end{split}\]

所以, \((U,V)'\) 的联合密度函数为

\[\begin{split} \begin{eqnarray*} p(u,v) &=& p(x(u,v),y(u,v)) |J| \\ &=& p_X\left(\frac{u+v}{2}\right)p_Y\left(\frac{u-v}{2}\right)\left|-\frac{1}{2}\right|\\ &=& \frac{1}{2\sqrt{2\pi\sigma^2}} \exp\left\{-\frac{((u+v)/2 - \mu)^2}{2}\right\} \frac{1}{\sqrt{2\pi\sigma^2}} \exp\left\{ -\frac{((u-v)/2-\mu)^2}{2\sigma^2} \right\}\\ &=& \frac{1}{4\pi \sigma^2} \exp\left\{ -\frac{(u-2\mu)^2 + v^2}{4\sigma^2} \right\}\\ &=& \frac{1}{\sqrt{2\pi (2\sigma^2)}} \exp\left\{-\frac{(u-2\mu)^2}{2 \cdot (2\sigma^2)}\right\}\cdot \frac{1}{\sqrt{2\pi \cdot (2\sigma^2)}} \exp\left\{-\frac{v^2}{2 \cdot (2\sigma^2)}\right\}. \end{eqnarray*} \end{split}\]

根据联合密度函数可知, \(U\sim N(2\mu,2\sigma^2)\)\(V\sim N(0,2\sigma^2)\) 。同时,由 \(p(u,v) = p_U(u)p_V(v)\) 可知, \(U\)\(V\) 相互独立。

Remark

作为变量变换法的一种变形,增补变量法也是常用的方法,为求出二维随机变量 \((X,Y)\) 的函数

\[U=g(X,Y)\]

的密度函数,需要增补一个新的随机变量

\[V = h(X,Y).\]

如何增补这个随机变量是该方法中的难点,通常令 \(V = X\)\(Y\) 可以解决大部分的问题。 其基本解法是

  • 利用变量变换法求出 \((U,V)'\) 的联合密度函数 \(p(u,v)\)

  • \(p(u,v)\) 关于 \(v\) 积分,从而得到 \(U\) 的边际密度函数。

以下我们给出两个常用的公式,请同学们课后自行学习增补变量法后将证明过程不全。

Example 10.9 (积的公式)

设随机变量 \(X\)\(Y\) 相互独立,其密度函数分别为 \(p_X(x)\)\(p_{Y}(y)\) 。则 \(U= XY\) 的密度函数为

\[ p_U(u) = \int_{-\infty}^{\infty} p_{X}(u/v)p_{Y}(v)\frac{1}{|v|} \text{d}v. \]
Proof

Example 10.10 (商的公式)

设随机变量 \(X\)\(Y\) 相互独立,其密度函数分别为 \(p_X(x)\)\(p_{Y}(y)\) 。则 \(U= X/Y\) 的密度函数为

\[ p_U(u) = \int_{-\infty}^{\infty} p_{X}(uv)p_{Y}(v)|v| \text{d}v. \]
Proof

10.4.2. \(n\) 维情况(选修)#

\(n\) 维随机变量 \(\boldsymbol{X}=\left(X_{1}, X_{2}, \cdots, X_{n}\right)'\) 的联合密度函数为 \(p(x_1,x_2,\cdots,x_n)\) 。如果变换

\[\begin{split}\left\{\begin{aligned} &y_{1}=g_{1}\left(x_{1}, x_{2}, \cdots, x_{n}\right) \\ &y_{2}=g_{2}\left(x_{1}, x_{2}, \cdots, x_{n}\right) \\ &\vdots \\ &y_{n}=g_{n}\left(x_{1}, x_{2}, \cdots, x_{n}\right) \end{aligned} \right.\end{split}\]

有连续偏导数,且存在唯一的逆变换

\[\begin{split}\left\{\begin{aligned} &x_{1}=h_{1}\left(y_{1}, y_{2}, \cdots, y_{n}\right) \\ &x_{2}=h_{2}\left(y_{1}, y_{2}, \cdots, y_{n}\right) \\ &\vdots \\ &x_{n}=h_{n}\left(y_{1}, y_{2}, \cdots, y_{n}\right) \end{aligned}\right. \end{split}\]

其变换的雅克比行列式

\[ J=\left|\frac{\partial\left(x_{1}, \cdots, x_{n}\right)}{\partial\left(y_{1}, \cdots, y_{n}\right)}\right|=\left|\left(\frac{\partial x_{i}}{\partial y_{j}}\right)\right|\]

\[\begin{split}\mathbf{Y}=\begin{pmatrix} Y_1\\ Y_2\\ \vdots\\ Y_n \end{pmatrix}= \begin{pmatrix} g_1(X_1,X_2,\cdots,X_n)\\ g_2(X_1,X_2,\cdots,X_n)\\ \vdots\\ g_n(X_1,X_2,\cdots,X_n) \end{pmatrix}\end{split}\]

的联合密度函数为

\[p_{\mathbf{Y}}\left(\mathbf{y}\right)=p_{\mathbf{X}}\left( g_1(\mathbf{y}),g_2(\mathbf{y}),\cdots,g_n(\mathbf{y})\right) \cdot|J|\]

Example 10.11

利用矩阵的技巧,我们重新来看一下例 Example 10.8 。从矩阵的角度来看,

\[\begin{split} \begin{pmatrix} u\\ v \end{pmatrix} =\begin{pmatrix} 1& 1\\ 1 & -1\\ \end{pmatrix} \begin{pmatrix} x\\ y \end{pmatrix} \end{split}\]

\[\begin{split}A = \begin{pmatrix} 1& 1\\ 1 & -1\\ \end{pmatrix}\end{split}\]

可以计算其逆矩阵为

\[\begin{split} A^{-1} = \begin{pmatrix} 1/2 & 1/2\\ 1/2 & -1/2\\ \end{pmatrix} \end{split}\]

于是,雅可比行列式为

\[ |J| = |A^{-1}| = -\frac{1}{2}. \]

因为

\[\begin{split}(X,Y)'\sim N_2\left( \begin{pmatrix} \mu \\ \mu \end{pmatrix}, \begin{pmatrix} \sigma^2 & 0 \\ 0 & \sigma^2\\ \end{pmatrix} \right),\end{split}\]

其联合密度函数为

\[\begin{split} \begin{eqnarray*} p(x,y) &=& (2\pi)^{-2/2} |\sigma^2 I_2|^{-1/2}\exp\left\{-\frac{1}{2} \left(\begin{pmatrix} x \\y \end{pmatrix} - \begin{pmatrix} \mu \\ \mu \end{pmatrix}\right)' (\sigma^2 I_2)^{-1}\left(\begin{pmatrix} x \\y \end{pmatrix} - \begin{pmatrix} \mu \\ \mu \end{pmatrix}\right) \right\}\\ &=& (2\pi\sigma^2)^{-1}\exp\left\{ -\frac{1}{2\sigma^2} \left(\begin{pmatrix} x \\y \end{pmatrix} - \begin{pmatrix} \mu \\ \mu \end{pmatrix}\right)' \left(\begin{pmatrix} x \\y \end{pmatrix} - \begin{pmatrix} \mu \\ \mu \end{pmatrix}\right) \right\} \end{eqnarray*} \end{split}\]

所以, \((U,V)\) 的联合密度函数为

\[\begin{split} \begin{eqnarray*} p(u,v) &=& (2\pi\sigma^2)^{-1}\exp\left\{ -\frac{1}{2\sigma^2} \left(A^{-1}\begin{pmatrix} u \\v \end{pmatrix} - \begin{pmatrix} \mu \\ \mu \end{pmatrix}\right)' \left(A^{-1}\begin{pmatrix} u \\v \end{pmatrix} - \begin{pmatrix} \mu \\ \mu \end{pmatrix}\right) \right\}\cdot |J|\\ &=& (2\pi\sigma^2)^{-1}\exp\left\{ -\frac{1}{2\sigma^2} \left(\begin{pmatrix} u \\v \end{pmatrix} - A\begin{pmatrix} \mu \\ \mu \end{pmatrix}\right)'(A^{-1})' (A^{-1}) \left(\begin{pmatrix} u \\v \end{pmatrix} - A\begin{pmatrix} \mu \\ \mu \end{pmatrix}\right) \right\}\cdot \frac{1}{2}\\ &=& (2\pi\sigma^2)^{-1}\exp\left\{ -\frac{1}{2\sigma^2} \left(\begin{pmatrix} u \\v \end{pmatrix} - A\begin{pmatrix} \mu \\ \mu \end{pmatrix}\right)' (A I_2 A')^{-1}\left(\begin{pmatrix} u \\v \end{pmatrix} - A\begin{pmatrix} \mu \\ \mu \end{pmatrix}\right) \right\}\cdot \frac{1}{2}\\ &=& (4\pi\sigma^2)^{-1}\exp\left\{ -\frac{1}{2} \left(\begin{pmatrix} u \\v \end{pmatrix} - \begin{pmatrix} 2\mu \\ 0 \end{pmatrix}\right)' \begin{pmatrix} 2\sigma^2&0\\ 0 & 2\sigma^2\\ \end{pmatrix}^{-1}\left(\begin{pmatrix} u \\v \end{pmatrix} - \begin{pmatrix} 2\mu \\ 0 \end{pmatrix}\right) \right\} \end{eqnarray*} \end{split}\]

所以,

\[\begin{split} \begin{pmatrix} U\\V \end{pmatrix}\sim N_2\left( \begin{pmatrix} 2\mu\\0 \end{pmatrix}, \begin{pmatrix} 2\sigma^2 & 0 \\ 0 & 2\sigma^2\\ \end{pmatrix} \right) \end{split}\]

\(\mathbf{X}\sim N_{n}\left(\mathbf{\mu},\Sigma\right)\) ,对于任意常数矩阵 \(A_{m,n}\) ,有 \(\mathbf{Y} = A \mathbf{X} \sim N_m(A\mathbf{\mu}, A\Sigma A')\)